Treść

Historia osadnictwa na pograniczu słowacko-polskim i budowanie wspólnej tożsamości jego współczesnych mieszkańców

Cel głowny:

• Głównym celem projektu jest budowanie wspólnej tożsamości i spójności kulturowej pomiędzy mieszkańcami gminy Rakúsy i gminy Jodłownik poprzez wzajemne poznawanie historii w kontekście zasiedlania pogranicza słowacko-polskiego oraz poszerzanie istniejących form współpracy transgranicznej.

Cele szczegołowe

• Budowanie partnerstwa transgranicznego i spójności kulturowej poprzez organizację wydarzenia pod nazwą „Dni Przyjaźni Słowacko-Polskiej”
• Pogłębienie wiedzy uczestników Dni Przyjaźni Słowacko-Polskiej, które obejmą prezentację i dyskusję ekspercką na temat osadnictwa na pograniczu słowacko-polskim w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej.

Prezentacja i dyskusja ekspercka

• Prezentacja i dyskusja ekspercka na temat osadnictwa na pograniczu słowacko-polskim w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej. Klasyczne wydarzenie z fizyczną obecnością jego uczestników odbędzie się 17 sierpnia 2024 r., będzie adresowane do mieszkańców obydwu samorządów partnerskich oraz szerokiej publiczności (ekspertów i zwykłych obywateli) i będzie trwać około 3 godziny. Zadanie nr 1 będzie realizować cel szczegółowy nr 2. W ramach promocji wydarzenia i działań projektowych zostanie wykonany roll-up z logo programu. Przewidywany udział w prezentacji to 100 osób. W ramach prezentacji, podczas której wystąpi ekspert zewnętrzny, zapewniony zostanie projektor, ekran projekcyjny, flipchart oraz obsługa dźwiękowa i techniczna. Tematykę osadnictwa na pograniczu SK-PL w okresie międzywojennym i w czasie po II wojnie światowej przedstawi i na ewentualne pytania uczestników odpowie ekspert zewnętrzny pochodzący z Towarzystwa Słowaków mieszkających w Polsce. Uczestnicy prezentacji i dyskusji eksperckiej otrzymają w prezencie zestaw konferencyjny (notatnik, długopis), który zostanie oznakowany zgodnie z wymogami projektu. Zakupiony zostanie nowy aparat fotograficzny w celu udokumentowania przebiegu wydarzenia. W ramach działań promocyjnych na stronach internetowych obu partnerów publikowane będą informacje o zrealizowanym projekcie. Zadanie nr 1 będzie przebiegać w jednym terminie wraz z zadaniem nr 2, ponieważ jest jego nieodłączną częścią.

Dni przyjaźni słowacko-polskiej

• Organizacja wydarzenia kulturalno-społecznego pod tytułem „Dni Przyjaźni Słowacko-Polskiej” – w dniach 24 i 25 sierpnia 2024 r. (sobota i Interreg niedziela) na terenie boiska piłkarskiego Rakúsy i w jego okolicy. W wydarzeniu poza mieszkańcami lokalnymi i szerokiej publiczności wezmą udział także goście z polskiej partnerskiej gminy Jodłownik. Dla 50 zaproszonych gości zagranicznych zapewnione zostanie zakwaterowanie i transport. Zakładana ogólna liczba uczestników wynosi 450 osób. Na scenie wystąpią 4 krajowe lokalne grupy, z których 3 będą muzyczne i 1 taneczna. Partner zagraniczny także zaprezentuje się 4 lokalnymi grupami, z których 2 będą grupami muzyczno-wokalnymi i 2 – tańca. Przez całą imprezę zapewnione zostanie nagłośnienie, obsługa techniczna oraz catering dla wszystkich wykonawców, dostępne będą także różnorodne atrakcje dla dzieci. Organizację wydarzenia zapewni zewnętrzny dostawca ze Słowacji,który nie jest stałym pracownikiem wnioskodawcy. Przewidywany czas trwania wydarzenia wynosi 14 godzin pierwszego dnia i 7 godzin
• drugiego dnia, łącznie więc jest to 21 godzin. Wydarzenie będzierozpropagowane za pośrednictwem tablicy informacyjnej, artykułu promocyjnego w miejscowym miesięczniku gminnym SPEKTRUM 2003, na oficjalnych stronach internetowych obu partnerów i za pośrednictwem facebooka. Zadanie nr 2 będzie realizować celszczegółowy nr 1. Zadanie nr 2 będzie przebiegać w jednym terminie wraz z zadaniem nr 1, ponieważ jest jego nieodłączną częścią.

Raport z wydarzenia

Zadanie nr 1: Prezentacja i dyskusja ekspercka

W dniu 17 sierpnia 2024 r. w godzinach porannych we wsi Rakúsy, w ramach Dni Przyjaźni Słowacko-Polskiej, odbyła się prezentacja i dyskusja ekspercka na temat zasiedlenia pogranicza słowacko-polskiego w okresie międzywojennym i powojennym. Miała miejsce II wojna światowa. W fachowej dyskusji wzięło udział ponad 100 osób (mieszkańcy wsi Rakúsy i partnerskiej gminy Jodłownik, a także ogół społeczeństwa zawodowego i świeckiego). Na wejściu każdy uczestnik otrzymał zestaw konferencyjny oznaczony logo programu (notatnik i długopis), w którym mógł zapisywać pytania lub ciekawostki z wykładu. W fachowej dyskusji na temat ruchów migracyjnych na granicy słowacko-polskiej w okresie międzywojennym i po zakończeniu II wojny światowej wypowiadali się Milica i Ľudomír Molitoris (Stowarzyszenie Słowaków w Polsce). Partner Gmina Jodłowník, reprezentowana przez Halinę Gocal (Radną Powiatu Limanowskiego, dyrektor Szkoły Podstawowej w Sadku, kierownika Klubu Dziecięcego w Sadku, kierownika Zespołu Regionalnego „Pnioki”) zaprezentowała temat „Łączy nas historia - polsko-słowacka stosunki w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej”. Na zakończenie merytorycznej dyskusji w charakterze gościa głos zabrała Lívia Jakšová, przedstawiciel Stowarzyszenia Euroregion Tatry, przedstawiając prezentację na temat polsko-słowackiej współpracy transgranicznej – przykładów dobrych praktyk. Zawsze odbywała się otwarta dyskusja na poszczególne tematy, podczas której uczestnicy mogli zadawać pytania, które ich interesowały. W związku z przygotowaniem merytorycznej dyskusji zakupiono ekran z rzutnikiem danych do uruchamiania prezentacji i filmów oraz flipchart, który służył do wyświetlania wykresów i modeli powstałych w wyniku prezentacji. Cały przebieg profesjonalnej dyskusji uchwyciła kamera zakupiona w związku z tym wydarzeniem. Zdjęcia z wydarzenia można zobaczyć na stronie internetowej gminy. Promocję Programu Współpracy Transgranicznej INTERREG Polska – Słowacja 2021-2027, a także samą profesjonalną dyskusję zapewnił Roll-up, który został umieszczony w pobliżu prelegentów i wystarczająco widoczny dla uczestników konferencji. W ramach wydarzenia zaprezentowano także wystawy „Wydarzenia historyczne na wsi Rakúsy w kontekście SNP” przygotowane przez uczniów Szkoły Podstawowej i Przedszkola Rakúsy oraz „Kultura i historia pogranicza słowacko-polskiego”, przygotowane przez wsi wraz z mieszkańcami wsi mającymi polskie korzenie. Tłumaczenie na język polski i słowacki zapewniła gmina Rakúsy. Przygotowanie dyskusji merytorycznej poprzedziło przygotowanie ogólnego plakatu przeznaczonego na Dzień Przyjaźni Słowacko-Polskiej, który obejmował także konferencję zawodową. Plakat powstał w wersji dwujęzycznej we współpracy z Gminą Jodłownik i gminą Rakúsy. Został on w odpowiednim czasie umieszczony na stronach internetowych obu partnerów, Facebooku i lokalnej gazecie miejskiej Spektrum. Zadanie nr. 1 został zrealizowany zgodnie z założeniami horyzontalnymi określonymi w projekcie.

Zadanie nr 2: Dni przyjaźni słowacko-polskiej

W dniach 17-18. Sierpień 2024 (sobota, niedziela) w miejscowości Rakúsy na terenie boiska piłkarskiego i jego okolic odbyło się wydarzenie kulturalno-społeczne pod nazwą „Dni Przyjaźni Słowacko-Polskiej”. Oprócz mieszkańców i szerokiej publiczności w wydarzeniu uczestniczyli goście z partnerskiej gminy Jodłownik. Gości z Polski przywiózł przygotowany na potrzeby wydarzenia autobus. Po profesjonalnej konferencji wszyscy wykonawcy udali się wspólnie na lunch, który został przygotowany w sali ogólnodostępnej Urzędu Miejskiego. Na scenie zaprezentowały się 4 krajowe zespoły lokalne, 3 muzyczne i 1 taneczny. Partnera zagranicznego reprezentowały także 4 zespoły lokalne, w tym 2 zespoły muzyczne i 2 taneczne. Do lokalnych zespołów zaliczał się Dziecięcy Zespół Folklorystyczny Goralik, który powstał w 1991 roku. Jego zadaniem jest kultywowanie zwyczajów i tradycji naszych przodków na terenie Spisza i Liptowa. Do zespołu uczęszczają głównie dzieci z miasta Kieżmark i okolicznych gmin, a przez wiele lat swojego istnienia zespół reprezentował Słowację na wielu międzynarodowych festiwalach i konkursach w krajach europejskich. Innym lokalnym zespołem, Gipsy Band z miejscowości Rakusy zespół romski, w skład którego wchodziło czterech byłych uczniów ZUŠ Rakúsy. Chłopcy grają współczesne romskie piosenki podczas różnych wydarzeń i uroczystości społecznych. Nie zabrakło także dumy naszej wspólnoty, a był nią Śpiew w kościele św. Martina w Rakúsy pod przewodnictwem obecnej burmistrz Moniki Juraškovej, która działa już od kilkudziesięciu lat. Regularnie prowadzi próby i śpiewa przy różnych okazjach, np. odświętnych mszach świętych, ale także podczas wydarzeń i uroczystości kulturalnych i społecznych. Gości z gminy Jodłownik zaprezentował Dziecięcy Regionalny Zespół Dziecięcy Pnioki z Sadka – Kostrza, który powstał w 2004 roku. Działa przy Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II Sadek – Kostrza w Sadku. Szkoła ta położona jest na granicy dwóch wsi: Kostrza i Sadka, stąd jej nazwa. Członkami Zespołu są uczniowie szkoły kultywującej tradycje, pieśni, tańce, obrzędy, zwyczaje i gwarę – Lachów Szczyrzyckich i Lachów Limanowskich. Członkowie zespołu w swoich programach prezentują taniec ze śpiewem. Kolejnym zespołem reprezentującym gminę Jodłownik był zespół pod nazwą KAPELA „ŚWARNI ŁOJCE”, który powstał w 2009 roku i działa przy Szkole Podstawowej. Jan Paweł II Sadek – Kostrza w Sadku. Prezentuje tradycje, zwyczaje, tańce i muzykę regionu Lachów Szczyrzyckich. Są to absolwenci szkoły – rodzice i dziadkowie uczniów Szkoły Podstawowej w Sadku – Kostrzy (PNIOKÓW). Zespół liczy 52 członków w wieku 17-84 lata. „ŚWARNI ŁOJCE” przywracają tradycje i zwyczaje swoich przodków. Na koniec zaprezentował się żeński zespół śpiewaczy regionalnego zespołu „Śwarni Łojce” z Sadka – Kostrza. Wieczorny program rozpoczął śpiewający duet pieśni ludowych Martina Kreibich i Ľudovít Kašuba, który porwał wszystkich obecnych do tańca. Następnie powstał lokalny zespół folklorystyczny Bjalončíkovci, który założył dwóch braci – rodowitych mieszkańców wsi Rakúsy. Obecnie nie mieszkają już we wsi, ale mimo to oprócz zabawy na balach, weselach i uroczystościach lubią także przyjeżdżać i urozmaicać program na Dniach Wsi Rakúsy. Gościem specjalnym wieczoru był zespół rockowy Massriot. Podczas całej imprezy zapewnione zostało nagłośnienie, wsparcie techniczne i catering dla wszystkich wykonawców, a także liczne atrakcje dla dzieci i zabawy takie jak malowanie twarzy, dmuchany zamek, aqua zorbing, jazda konna oraz nie zabrakło maskotki miejskiej. Zajął się tym zewnętrzny dostawca ze Słowacji. Po zakończeniu programu 50 gościom z Polski zapewniono zakwaterowanie w Hotelu Agro w Wielkiej Łomnicy, dokąd zostali przywiezieni autokarem. Drugi dzień rozpoczęliśmy wspólną Mszą Świętą na miejskim placu zabaw z udziałem polskich partnerów. Następnie odbył się wspólny obiad i krótkie zwiedzanie wsi, które rozpoczęło się wystawą w tutejszej  Szkole Średniej w Rakúsy , następnie goście przenieśli się do kościoła ewangelickiego, zwiedzili także stary niemiecki dom z oryginalnym wyposażeniem, w którym obecni właściciele zajmują się uprawą, przetwarzaniem i sprzedażą aronii, którą goście mogli nabyć bezpośrednio na miejscu. Wycieczkę zakończyła wizyta w katolickim kościele św. Marcina wraz z nowo wybudowaną Drogą Krzyżową. Po południu kontynuowano program dla dzieci – Spievankovo.  W wydarzeniu w ciągu dwóch dni wzięło udział ponad 450 osób, w tym 60 osób z Polski. Promocja wydarzenia odbywała się poprzez dwujęzyczny plakat, tablicę informacyjną, roll-up, artykuł promocyjny w lokalnym miesięczniku miejskim SPEKTRUM 2003, na oficjalnych stronach internetowych obu partnerów oraz za pośrednictwem Facebooka. Zdjęcia z wydarzenia są udostępniane publicznie. Zadanie nr. 2 został wdrożony zgodnie z założeniami horyzontalnymi określonymi w projekcie.

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z wydarzenia